Lelów jest dużą, liczącą ponad 2 tysiące mieszkańców wsią o charakterze małego miasteczka. Miejscowość leży na Progu Lelowskim, nad rzeką Białką Lelowską (lewym dopływem Pilicy), na północno-wschodnich krańcach województwa śląskiego. Gminę przecinają ważne szlaki komunikacyjne: droga krajowa nr 46 oraz droga wojewódzka nr 794.
Lelów zalicza się do najstarszych miejscowości północno-zachodniej, historycznej Małopolski. Już przed tysiącem lat powstało tutaj duże opole, które z czasem przekształciło się w osadę z książęcą warownią. Początkowo Lelów rozwijał się na terenie dzisiejszej wioski Staromieście – pierwsza o nim wzmianka pochodzi z końca XII stulecia. Na początku XIV wieku gród ten prawdopodobnie otrzymał prawa miejskie. Jednak Lelów w dzisiejszym miejscu został założony w połowie XIV wieku, po wydaniu przywileju lokacyjnego przez króla Kazimierza Wielkiego. Status miasta utrzymał do 1869 roku. W okresie Pierwszej Rzeczypospolitej był stolicą rozległego powiatu lelowskiego.
Lelów do dziś zachował średniowieczny układ urbanistyczny. W jego centrum znajduje się Rynek na planie zbliżonym do kwadratu; ulice wychodzą pod kątem prostym z jego narożników. Zobaczyć też można resztki murów obronnych, z zarysami dawnych bram miejskich: Częstochowskiej, Krakowskiej i Nakielskiej. Ta ostatnia, jak wykazały badania archeologiczne, była sporym obiektem, podobnym do bram w Lublinie czy Szydłowie. Mury powstały już w wieku XIV, a zostały rozebrane dopiero w XIX stuleciu. Najdawniejszą budowlą w granicach starego miasta jest wymurowany na początku XIV wieku, gotycki kościół św. Marcina, stojący na północ od Rynku. Do pierwszej połowy XIX stulecia sąsiadował z nim zespół klasztorny franciszkanów.
Poza murami miasta, nad rzeką Białką, wznosił się niegdyś średniowieczny zamek królewski - obecnie jest to teren cmentarza.
