Wygląd:
Gęsta zupa z widocznymi kawałkami warzyw: marchewki, pietruszki, ziemniaków oraz łupinkami rozgotowanego grochu. W okresie letnim dodatkowo posypana pokrojoną natką pietruszki.
Kształt:
W zależności od naczynia.
Wielkość:
W zależności od naczynia.
Konsystencja:
Zawiesista zupa.
Smak i zapach:
Charakterystyczny zapach grochu, lekki posmak czosnkowy.
Barwa (zewnętrzna i na przekroju) :
Barwa żółta, widoczne pomarańczowe kawałki marchewki oraz kremowe: pietruszki i ziemniaków.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Grochówka to popularna zupa w staropolskiej kuchni chłopów i mieszczan. W książce „W staropolskiej kuchni i przy polskim stole” autorzy Maria Lemnis i Henryk Vitry pisząc o obiadach mieszczan z tego okresu, wspominają: „Obiady na co dzień były obfite i smaczne. Otwierała je jedna z ulubionych zup polskich jak barszcz, rosół, krupnik, kapuśniak i grochówka (…)”.
Grochówkę przygotowywano z ogólnodostępnych składników. Oprócz grochu jej podstawowym składnikiem były ziemniaki. W okolicach Częstochowy groch i ziemniaki uprawiano niemal w każdym gospodarstwie. W opracowaniu „Lud wsi Stradomia pod Częstochową” z 1893 roku Michał Rawicz Witanowski podaje: „Groch bywa tyczkowy i okrągły, szanują go mówiąc, że to łzy Pana Jezusa”.
O pożywieniu tutejszej ludności z tamtego okresu dowiadujemy się z tego samego szkicu etnograficznego, że było skromne z powodu „lichych gruntów”: „Pożywienie jego jest więcej niż skromne w porównaniu z ciężką pracą jakiej się oddaje (…) Codzienną strawą jest żur z kartoflami, mleko kwaśne, (…) grochówka (zupa z grochu), wodzianka (chleb z wodą), marchew, pasternak, kluski (prażuchy), kasze itp. (…)”.
Najsmaczniejsza była grochówka gotowana na wywarze z warzyw i wędzonki z dodatkiem ząbka czosnku i majeranku. Przepis taki znajduje się w książce „Kuchnia Polska” z 1972 roku: „Groch przebrać, opłukać, namoczyć na kilkanaście godzin w zimnej przegotowanej wodzie. Ugotować w tej samej wodzie, gdy jest miękki, osolić. Ugotować wywar z boczku i warzyw (…) przyprawić do smaku roztartym z solą czosnkiem i majerankiem”. Latem dodawano do grochówki natkę pietruszki.
Ważną zasadą, przestrzeganą przez gospodynie do dzisiejszego dnia jest to, aby ziemniaki pokrojone w kostkę dodać pod koniec gotowania. Dziś grochówkę wzbogaca się o plasterki wędzonej kiełbasy i boczku. Wcześniej była to najczęściej zupa jarska.