slaskie.travel
Wygląd:
Gęsta masa, widoczne drobne owoce borówki / brusznicy
Konsystencja:
Masa gęsta, miękka w dotyku
Smak i zapach:
Smak słodki z posmakiem kwaskowym; aromat charakterystyczny dla owocu borówki / brusznicy
Barwa (zewnętrzna i na przekroju) :
Bordowy
Inne dodatkowe informacje:
Owoce (jagody) borówki/brusznicy zawierają sporo cukrów i kwasów organicznych, a niewiele związków azotowych. Zasobne są w fosforany i sole żelaza. Zawierają czerwony barwnik tzw. ideinę. Oprócz kwasów jabłkowego, cytrynowego oraz małych ilości winowego, borówki zawierają nieco kwasu benzoesowego. Ilość jego wynosi 1-2 g na 1 kg świeżej masy, nadaje on borówce dużą trwałość. Owoce można przechowywać nawet bez dodawania środków konserwujących.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Popularne w przeszłości owoce leśne stanowiły część pożywienia ludności. Wśród nich spotykana jest borówka/brusznica, zwana także borówką czerwoną, która występuje najczęściej w suchych lub świeżych borach, niezbyt zwartych, a także w zaroślach i na wrzosowiskach. Gorzej znosi ocienienie zaś jej występowanie jest oznaką zakwaszenia i wyjałowienia gleby. Kwitnie od maja do lipca, owocuje w sierpniu, rzadziej w lipcu. Jagoda jest początkowo biała, w miarę dojrzewania czerwienieje, poczynając od strony wystawionej na działanie słońca. W południowej i południowo-zachodniej części kraju po przerwie zakwita po raz drugi i owocuje we wrześniu, w październiku, a niekiedy także w listopadzie.
Borówka ze względu na swoje walory smakowe i lecznicze wykorzystywana jest od wielu lat w kuchni i medycynie ludowej. Owoce borówki/brusznicy bogate w składniki mineralne zawierają sporo cukrów i kwasów organicznych, a niewiele związków azotowych. Są zasobne w witaminy z grupy: B1, B2, PP i C, fosforany, sole żelaza, zawierają też czerwony barwnik tzw. ideinę. Oprócz kwasów jabłkowego, cytrynowego oraz małych ilości winowego brusznice zawierają nieco kwasu benzoesowego. Ilości jego wynosi 1-2 g na 1 kg świeżej masy, nadaje on owocom dużą trwałość. Brusznice można przechowywać nawet bez dodawania środków konserwujących. Liście brusznicy działają moczopędnie, przeciwbiegunkowo i antyseptycznie, ściągająco, natomiast owoce działają regulująco na czynności trawienne, stosowane raczej jako środek dietetyczny (Jadalne owoce leśne, prof. dr Wiesław Grochowski, Warszawa 1988 r.).
Książki kulinarne podają wiele sposobów wykorzystania borówki/brusznicy w żywieniu. Literatura dawna jak choćby Kucharka litewska autorstwa Wincenty Zawadzkiej (wydanie oparte na wydaniu czternastym z 1938 r.) podaje szczegółowy opis metody produkcji brusznicy. W rozdziale Ogólne uwagi o smażeniu konfitur, galaret i soków czytamy (s. 310): Jagody lub owoce, z których mają się smażyć konfitury, powinny być nieprzejrzane i świeże, zbierane tego dnia, w którym się mają smażyć i w dzień suchy a pogodny. Zaczynając smażyć konfitury, trzeba dopóty gotować na dużym ogniu, póki nie zawrą, potem dosmażać na powolnym ogniu Szumować najlepiej, skoro piana po mocnym zagotowaniu opadnie, wtenczas najłatwiej odwróconą łyżką da się zdejmować. Smażyć jagody trzeba w szerokiej mosiężnej (z przyprawioną na ten cel rączką) miedniczce i nie mieszać łyżką, lecz tylko potrząsać miednicą, aby ulep jednostajnie obejmował jagody i wszystkie jednocześnie się smażyły. (…) jeżeli jagody są przezroczyste, a ulep gęstawy, klarowny i obstający koło łyżki, natenczas przelać konfitury do naczynia fajansowego, pozostawić w chłodnym miejscu, a nazajutrz do suchego słoja, przykryć krążkiem papieru, namoczonym w araku, obwiązać woskowym i klejowym czystym papierem na wierzch i pozostawić w chłodnym miejscu.
Maria Ochorowicz-Montanowa w Uniwersalnej Książce Kulinarnej z 1920 i 1926 r. podaje przepis na tzw. galaretkę z borówek (s. 659). Również Emilia Kołder w Kuchni Śląskiej (Wydawnictwo profil, Ostrawa 1972 r., s. 276) podaje sposób przyrządzenia brusznicy. W czystych i nieskażonych lasach siewierskich borówka/ brusznica od lat zbierana jest przez miejscową ludność i wykorzystywana jest do wytwarzania domowych przetworów. Brusznica siewierska wytwarzana jest zgodnie ze starą rodzinną recepturą, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Z wywiadu etnograficznego przeprowadzonego z mieszkańcami Siewierza i pobliskich miejscowości wynika, że borówka znana jest na tym terenie od wielu lat i stanowi nieodłączny dodatek wielu siewierskich specjałów. Podawana była i jest do dzisiaj do potraw z gęsi, kaczek oraz innych drobiowych smakołyków. Uważa się, że borówka nie tylko podnosi walory smakowe gęsiny czy potraw z kaczki, ale ze względu na zawarte substancje lecznicze ułatwia trawienie tłustego mięsa.
Paweł Łukasik – rodowity siewierzanin wspomina borówkę: Była zebrana tutaj w naszych lasach siewierskich, była odpowiednio przyrządzona, (…) byłą jako dodatek, dodatek właściwie do tej gąski, nawet dodatek do tych żołądeczków czy dodatek do wątróbek (…). Inny mieszkaniec Siewierza – Aleksy Kocot wychwala niezapomniany smak brusznicy, smak dzieciństwa i młodość: To typowy (…) smak, którego się nie zapomina i tak jak człowiek przypomina sobie zapach pomarańczy, którą kiedyś trudno było zdobyć to i tak samo borówka miała specyficzny smak i do tej pory ma charakterystyczny smak, ale nie wiem, dlaczego była podawana tylko z tą gęsiną, jakoś tak wyjątkowo (…) tworzą taką symbiozę razem. Borówka/brusznica siewierska ma postać gęstej bordowej masy z widocznymi owocami, charakteryzuje się specyficznym smakiem i zapachem.
ul. Mickiewicza 29
40-085 Katowice
tel. (32) 207 207 1
info@slaskie.travel
Portal powstał w ramach projektu
Mobilne Śląskie
Darmowa aplikacja SLASKIE.travel dostępna na platformach 
